Η απόφαση των Γερμανών κατακτητών της Ελλάδος να αποχωρήσουν από την χώρα μας προέκυψε από την ήττα τους στο σοβιετικό μέτωπο: ο κίνδυνος να αποκοπούν τα στρατεύματά τους στην Ελλάδα από τον σοβιετικό στρατό εκ Βορρά και τους Βρετανούς από θαλάσσης, τους οδήγησε στην απόφαση ήδη από την αρχή του 1944. Η τότε μυστική συμφωνία Τσώρτσιλ-Στάλιν στην Γιάλτα για το μοίρασμα του κόσμου με ποσοστά είχε έλθει εις γνώσιν τους.
Η αποχώρηση των Γερμανών από την Ελλάδα έγινε στρατιωτικά ακωλύτος και τακτικά. Το ελάχιστα γνωστό στους περισσότερους είναι πως οι Βρετανοί υποβοήθησαν τους Γερμανούς να μεταφερθούν από τα ελληνικά νησιά στην ηπειρωτική χώρα!
Το επόμενο σχεδόν απίστευτο στους ιστορικά αμύητους είναι πως οι Βρετανοί και οι ελληνικές ανταρτικές ένοπλες δυνάμεις υπό την διοίκησή τους, ο ΕΔΕΣ και ο ΕΛΑΣ υπό το ΚΚΕ εφάρμοσαν σχέδιο καθυστέρησης της αποχώρησης των Γερμανών από την Βόρειο Ελλάδα, κυρίως Ήπειρο και Μακεδονία!
Μια τρίτη, επίσης λιγότερο γνωστή και αρκετά ανεξερεύνητη όψη της αποχώρησης των Γερμανών από την Ελλάδα και δη από την Θεσσαλονίκη είναι η συνεργασία τους με τον ΕΛΑΣ υπό το ΚΚΕ και με τις άλλες ελληνικές αντιστασιακές οργανώσεις, που ήταν πολύ ισχυρότερες από αυτόν, στην Θεσσαλονίκη.
Η Θεσσαλονίκη δεν απελευθερώθηκε από δυνάμεις των Βρετανών στην Ελλάδα, αντάρτες υπό το ΚΚΕ ή από άλλη, τακτική ή άτακτη ένοπλη δύναμη των Ελλήνων. Από την Θεσσαλονίκη αποχώρησαν τα γερμανικά στρατεύματα κατοχής ακωλύτως και τακτικά. Γι αυτό και στην Θεσσαλονίκη, δεν σημειώθηκαν αντίποινα των Γερμανών εις βάρος του άμαχου πληθυσμού για τον λόγο αυτό.
Οι ένοπλες δυνάμεις υπό το ΚΚΕ, όπως και ο ΕΔΕΣ του Ναπολέοντα Ζέρβα, υπάγονταν στην αγγλική διοίκηση υπό τον Στρατηγό Σκόμπι. Ο στρατιωτικός ρόλος Βρετανών, ΕΔΕΣ και ΕΛΑΣ ήταν να διευκολύνουν την αποχώρηση των Γερμανών από τα ελληνικά νησιά και να καθυστερήσουν την αποχώρηση των Γερμανών κατακτητών από την ηπειρωτική χώρα, μέχρι να διαπεραιωθούν σ’ αυτήν ικανές βρετανικές στρατιωτικές δυνάμεις Ήταν το Σχέδιο “Κιβωτός του Νώε“, το οποίο διεύθυναν Βρετανοί στρατιωτικοί σύνδεσμοι που έφτασαν στο στρατηγείο του ΕΛΑΣ στον Πολύγυρο της Χαλκιδικής από τα νησιά των Σποράδων και άλλοι Βρετανοί που μυστικά βρισκόντουσαν στην Θεσσαλονίκη και έκαναν το στρατιωτικό κουμάντο.
Ο αντικειμενικός στόχος του σχεδίου αυτού ήταν να αποσοβηθεί ο κίνδυνος να καταληφθεί η Βόρεια Ελλάδα από τον Σοβιετικό Στρατό, σε ενδεχόμενη και απευκταία καταπάτηση της Συμφωνίας της Γιάλτας μεταξύ Τσώρτσιλ και Στάλιν. Τα στρατιωτικά αποτελέσματα του Σχεδίου “Κιβωτός του Νώε” ήταν περιορισμένα ως προς το να πετύχουν ουσιαστική καθυστέρηση της αποχώρησης των Γερμανών από την Ελλάδα. Οι Γερμανοί βιαζόντουσαν να φύγουν από την Ελλάδα, από τον επιπλέον φόβο μιας εισβολής των Γιουγκοσλάβων υπό τον Τίτο ή των Βουλγάρων που τώρα μπορεί να στρεφόντουσαν εναντίον τους.
Οι Γερμανοί τα κατάφεραν: 1 Νοεμβρίου αποχωρούσαν και οι τελευταίοι Γερμανοί κατακτητές από την Θεσσαλονίκη. 2 Νοεμβρίου περνούσε και ο τελευταίος Γερμανός στρατιώτης τα σύνορα της Ελλάδος προς Βορράν.
Στις 29 Οκτωβρίου, ο Γενικός Γραμματέας του ΚΚΕ Σιάντος εντέλει τον Στρίγκο στην Μακεδονία ότι η κατάληψη της ελεύθερης από τους Γερμανούς Θεσσαλονίκης πρέπει να γίνει εν ονόματι της ελληνικής κυβέρνησης, διαλαμβάνοντας διεθνή συμφωνία για αποχώρηση των Γερμανών κατακτητών από την Ελλάδα και την Θεσσαλονίκη.
Ένοπλοι του ΕΛΑΣ υπήρχαν ήδη στην Θεσσαλονίκη στις 28 και 29 Οκτωβρίου όταν αποχωρούσαν τακτικά οι Γερμανοί από την πόλη μας. Ήταν η επονομαζόμενη «Μεραρχία Θεσσαλονίκης» του ΕΛΑΣ υπό τον Ευστράτιο Γαλάτη. Δεν ενεπλάκησαν με τους αποχωρούντες Γερμανούς και η λήξη της γερμανικής κατοχής της πόλεως διεξήχθη ακωλύτως.
Δύο ημέρες μετά, στις 30 Οκτωβρίου 1944, εισήλθαν στην Θεσσαλονίκη και άλλοι αντάρτες του ΕΛΑΣ, αυτοί της Ομάδος Μεραρχιών Μακεδονίας υπό τον Ευριπίδη Μπακιρτζή.
Χαρακτηριστικό είναι το αντίγραφο του Πρωτοσέλιδου της Εφημερίδας ΕΘΝΙΚΗ ΦΩΝΗ, επίσημου Οργάνου του Συμβουλίου Πόλης του ΕΑΜ Θεσσαλονίκης, φέρον ημερομηνία 28 Οκτωβρίου 1944, καθώς και αντίγραφο Προκήρυξης του ΕΛΑΣ / Μεραρχίας Θεσσαλονίκης με την ίδια ημερομηνία. Επίσης, η μεταφρασμένη συνέντευξη του Γαλάτη στο γερμανικό περιοδικό Neue Illustrierte, όπου επιβεβαιώνει πως υπήρξε αυτόκλητος μάρτυρας υπεράσπισης του Αρχι-ΝΑΖΙ της Θεσσαλονίκης Max Merten, στον οποίο και οφείλει την αποφυλάκισή του!
Όπως διαβάζουμε στα έγγραφα αυτά, οι αντάρτες υπό το ΚΚΕ επιδόθηκαν στην εξής κύρια ασχολία, όταν έφτασαν στην ελεύθερη Θεσσαλονίκη: τον εξανδραποδισμό Ελλήνων ενόπλων και αόπλων που δεν τελούσαν υπό την διαταγή του ΚΚΕ.
Ο Άλμπερτ Σπέερ (Albert Speer), Υπουργός της Κυβέρνησης τους Αδόλφου Χίτλερ, γράφει σχετικά στα απομνημονεύματά του (Inside the Third Reich, London, 1981, σελ. 537):
«Ενθυμούμαι ακριβώς μίαν μοναδικήν περίπτωσιν, εις την οποίαν ο Χίτλερ σιωπηρώς, αλλά και αμφιταλαντευόμενος, συνήνεσεν εις συμφωνίαν μετά του εχθρού. Περί το τέλος του φθινοπώρου του 1944, ο βρετανικός στόλος απέκοψε τα γερμανικά στρατεύματα εις τας ελληνικάς νήσους από πάσης επαφής με την ξηράν. Παρ’ ό,τι όλος ο βρετανικός στόλος ήλεγχε την θάλασσαν, επετράπη εις τας γερμανικάς μονάδας να επιβιβαστούν και να διασχίσουν ανενόχλητες την θάλασσαν μέχρι της ξηράς. Εις ορισμένας περιπτώσεις, τα γερμανικά πλοία εντός της εξοφθάλμου πορείας των βρετανικών ναυτικών μονάδων.
Εις αντιστάθμισμα, η γερμανική πλευρά συνήνεσε να χρησιμοποιήση τα στρατεύματά της, ώστε να κρατήσουν την Θεσσαλονίκην έναντι των Ρώσσων, μέχρις ου θα κατελαμβάνετο υπό των βρετανικών δυνάμεων. Όταν η επιχείρησις αυτή – προταθείσα υπό του Γιόντλ – ετερματίσθη, ο Χίτλερ έκανε το ακόλουθον σχόλιον: Αυτή είναι η μόνη περίπτωσις που συνηνέσαμε εις κάτι παρόμοιον».
Μάλιστα, οι Βούλγαροι μας έκαναν νερά, όπως διαβάζουμε στον Λόγο της Απελευθερώσεως που εκφώνησε ο Γεώργιος Παπανδρέου, σηκώνοντας την Ελληνική Σημαία στον Ιερό Βράχο της Ακρόπολης των Αθηνών:
“Οἱ Βούλγαροι εἶχαν ἐλπίσει ὅτι μὲ τὰ τεχνάσματα τῆς τελευταίας στιγμῆς θὰ ἦτο δυνατὸν νὰ ἐξαπατήσουν τοὺς Συμμάχους καὶ νὰ παραμείνουν εἰς τὰ ἱερά μας ἐδάφη. Μὲ τὸ διάγγελμα τῆς 28 Σεπτεμβρίου ἐξ Ἰταλίας εἴχαμεν ἤδη ἐξαγγείλει ὅτι «ἀποτελεῖ ἀπόφασιν ὅλων τῶν Μεγάλων Συμμάχων μας, καὶ τῆς Μεγάλης Βρεταννίας καὶ τῶν Ἡνωμένων Πολιτειῶν καὶ τῆς Σοβιετικῆς Ρωσίας, ὅπως οἱ Βούλγαροι ἀμέσως, ἄνευ ὅρων καὶ ἄνευ συζητήσεων ἐγκαταλείψουν τὰ ἑλληνικὰ ἐδάφη». Καὶ ἡ διαβεβαίωσίς μας, ἐν τῷ μεταξύ, ἔχει ἐπαληθεύσει.
Οἱ Βούλγαροι διετάχθησαν καὶ ἠναγκάσθησαν ν’ ἀποδεχθοῦν ὅπως ἐντὸς δέκα πέντε ἡμερῶν ἐγκαταλείψουν τὴν Μακεδονίαν καὶ τὴν Θράκην, εἰς τὰς ὁποίας ἀπεστάλησαν ἤδη Ὑπουργοὶ ἀντιπρόσωποι τῆς Κυβερνήσεως διὰ τὴν ἐγκατάστασιν Ἑλληνικῶν Ἀρχῶν”.
Τονίζω ιδιαιτέρως πως την Θεσσαλονίκη την κατείχαν γερμανικά στρατεύματα κατοχής και όχι ναζιστικά. Το αδίκημα της εισβολής και κατοχής βαρύνει τους Ιταλούς, Αλβανούς, Γερμανούς και Βουλγάρους. Πατάσσεται από το διεθνές δίκαιο και το δίκαιο του πολέμου. Δεν παραγράφεται. Η διαστρέβλωση αυτής της αλήθειας από πολίτες της Ελλάδος είναι εγκληματική. Η εισβολή και κατοχή συνοδεύθηκε από εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας, εγκλήματα πολέμου, καθώς και εγκλήματα του διεθνούς δικαίου που προκάλεσαν μείζονα οικονομική βλάβη της Ελλάδος.
Ο πόλεμος, οι θηριωδίες και η κατοχή ήταν έργο Ιταλών, Αλβανών, Γερμανών και Βουλγάρων και βαρύνουν τα αντίστοιχα κράτη.
Ο Ιωάννης Νασιούλας είναι Διδάκτωρ Κοινωνιολογίας και Εμπειρογνώμων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Είναι Επικεφαλής της Δημοτικής Παράταξης “Νέα Αρχή για την Θεσσαλονίκη” και Δημοτικός Σύμβουλος του Δήμου Θεσσαλονίκης.
